Nga Ahmet GENÇTÜRK
Përderisa politikat e jashtme bindëse të Rusisë dhe Kinës, vende të cilat nuk hezitojnë të përdorin fuqinë e fortë për të çuar përpara interesat e tyre të politikës së jashtme, kërcënojnë sigurinë e Perëndimit, duket se politikëbërësit në kryeqytetet perëndimore janë të hutuar dhe qëllimet individuale të disa fuqive të mëdha e tejkalojnë nocionin e sigurisë kolektive, e cila supozohet se është shtylla e sigurisë transatlantike.
Duke parë diskurset, informimet rreth politikave dhe fjalimet e liderëve civilë dhe ushtarakë të shteteve evropiane, e fiton përshtypjen se ata janë të vetëdijshëm për kërcënimin dhe do të veprojnë në përputhje me rrethanat. Megjithatë, praktikat ndryshojnë dukshëm dhe e ardhmja e sigurisë transatlantike, së cilës vendet perëndimore i detyrohen me prosperitetin e tyre, është në rrezik.
Një nga arsyet kryesore të kësaj gjendjeje fatkeqe është këmbëngulja në politikat e jashtme ideologjike dhe jovizionare të disa shteteve. Franca, për shembull, po përpiqet të zhvendosë fokusin e BE-së në Mesdheun Lindor nga Evropa Lindore dhe Baltiku, ku shumica e shteteve e shohin Rusinë si një kërcënim ekzistencial. Përderisa shtetet e Evropës Lindore dhe Baltike favorizojnë marrëdhënie më të mira me Turqinë, Franca dëshiron që ata të anashkalojnë zhvillimet në kufijtë e tyre lindorë dhe në vend të kësaj të mbështesin ambiciet e saj në Mesdheun Lindor, të cilat ndërthuren gjithnjë e më shumë me pretendimet maksimaliste të Greqisë.
Duke krijuar aleanca kundër Turqisë, një anëtari tjetër të NATO-s që mbron krahun jugor të aleancës për gati shtatë dekada, Franca dhe Greqia minuan unitetin e aleancës dhe tjetërsuan shtetet e Evropës Lindore dhe Baltike si nga NATO, ashtu edhe nga BE-ja. Euroskepticizmi në rritje, theksi më i madh në strategjitë autonome të mbrojtjes dhe rritja e shpenzimeve ushtarake të këtyre vendeve, dëshmojnë se ata janë të vetëdijshëm për interesat e diferencuara.
Gjermania, nga ana tjetër, i jep përparësi interesave të saj tregtare mbi sigurinë e Evropës Lindore. Pavarësisht kundërshtimeve nga këto vende, kryesisht nga Polonia, ajo shtyu përpara linjën e gazit natyror “NordStream2”, e cila do të rrisë varësinë energjetike të Evropës nga Rusia. Për më tepër, Gjermania ndoqi një politikë disi të paqartë ndaj Rusisë përballë aneksimit të paligjshëm të Krimesë dhe krijimit të njësive separatiste të mbështetura nga Rusia në Ukrainën lindore. Për të qenë të drejtë, Franca, e cila mbrojti një qëndrim më të butë kundër Rusisë, iu bashkua Gjermanisë në leksionet për “domosdoshmërinë absolute për të mos humbur Rusinë”. Rrjedhimisht, sanksionet e pabarabarta ekonomike nuk e bënë Rusinë të ndryshojë politikat e saj ndaj Ukrainës.
SHBA-ja gjithashtu duket e hutuar për trajtimin e Rusisë dhe ku të fokusohen në Evropë dhe Lindjen e Afërt. SHBA-ja e sheh me vend se boshti i historisë botërore zhvendoset nga Atlantiku në Paqësor dhe dëshiron të përqendrojë fuqinë e saj ushtarake dhe përpjekjet diplomatike për mbrojtjen e interesave të saj jetike në rajon. Megjithatë, vakumi i krijuar nga tërheqja e saj nga Evropa është shumë i madh për t’u mbushur nga aleatët evropianë, të cilëve u mungon kapaciteti, vullneti dhe strategjia.
Përveç kësaj, politika e jashtme ideologjike e disa fuqive evropiane ndaj Turqisë, të cilën e ndajnë disa qarqe në aparatin shtetëror amerikan, kërcënon si interesat e SHBA-së, ashtu edhe të ardhmen e NATO-s. Disave në SHBA që nuk e kishin problem marrjen e portit të Pireut nga kinezët, tashmë një nga më të mëdhenjtë në Evropë, apo marrëveshjet energjetike gjermano-ruse, vazhdojnë të përsërisin se Turqia po largohet nga Perëndimi. Nën këtë pretekst të përgjithshëm, ata bllokojnë edhe shitjet e vogla të armëve në Turqi, ndërkohë që i shesin Greqisë armë sulmuese, jo mbrojtëse.
Ndërkohë, Turqia po shfaqet si një qendër prodhuese dhe logjistike për Evropën, ndër të tjera falë infrastrukturës së saj të shkëlqyer të transportit, fuqisë punëtore të kualifikuar dhe kombinimit të duhur të politikave. Sektori i saj i eksportit po lulëzon dhe deficiti tregtar po tkurret, pavarësisht rritjes së çmimeve të energjisë. Për më tepër, sektori në rritje i mbrojtjes së Turqisë dallohet, veçanërisht në prodhimin e mjeteve ajrore pa pilot, sistemeve të luftës elektronike dhe raketave moderne, si dhe përmes ndërtimit të llojeve të ndryshme të anijeve luftarake.
Ky kapacitet përforcon edhe më shumë forcat e armatosura të provuara luftarake të Turqisë, si dhe krahun juglindor të NATO-s. Ky kapacitet gjithashtu ndahet me vende të tjera të NATO-s si Polonia dhe Hungaria, si dhe vende afrikane që luftojnë kundër terrorizmit, si Nigeria.
Në këtë sfond, nuk duhet të ketë iluzionin se sigurimi i një Evrope të qëndrueshme, paqësore dhe të begatë është i mundur duke vazhduar të anashkalohen kërkesat dhe kontributin e drejtë të Turqisë në sigurinë transatlantike. Siguria e NATO-s dhe rrjedhimisht e Bashkimit Evropian fillon nga krahët e saj lindor dhe juglindor dhe varet tërësisht nga forca dhe stabiliteti i tyre.
* Autori është korrespondent i AA-së dhe studiues i historisë në Universitetin e Romës “Tor Vergata”. Interesat e tij kërkimore përfshijnë studimet e nacionalizmit, historinë transnacionale, studimet e Amerikës së Veriut, studimet moderne greke, studimet turke/osmane dhe politikën e jashtme turke. Anadolu Agency
